Tăng huyết áp là gì? Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán

(Website tài trợ bởi: cong tu dong)
Tăng huyết áp là một trong những bệnh lý tim mạch phổ biến nhất hiện nay, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn thế giới. Bệnh thường diễn tiến âm thầm trong nhiều năm nhưng lại là yếu tố nguy cơ hàng đầu dẫn đến đột quỵ, nhồi máu cơ tim, suy thận, mất thị lực… Vậy tăng huyết áp là gì, nguyên nhân từ đâu, triệu chứng ra sao và làm sao để phòng ngừa hiệu quả? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.


1. Tăng huyết áp là gì?
Tăng huyết áp (hay cao huyết áp) là tình trạng áp lực của dòng máu tác động lên thành động mạch tăng cao hơn mức bình thường, khiến tim phải làm việc nhiều hơn để bơm máu đi khắp cơ thể.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), người trưởng thành được xem là bị tăng huyết áp nếu:

• Huyết áp tâm thu ≥ 140 mmHg, hoặc
  
  
• Huyết áp tâm trương ≥ 90 mmHg,
  
  
• Hoặc cả hai chỉ số đều tăng cao, lặp lại trong nhiều lần đo khác nhau.
  

2. Nguyên nhân gây tăng huyết áp
Có hai dạng tăng huyết áp chính:

Tăng huyết áp nguyên phát (vô căn):

• Chiếm hơn 90% các ca.
  
  
• Nguyên nhân không rõ ràng, thường liên quan đến yếu tố di truyền, tuổi tác, lối sống không lành mạnh.
  

Tăng huyết áp thứ phát:

• Là hậu quả của các bệnh lý nền như:
  
  • Bệnh thận mạn
    
    
  • Rối loạn nội tiết (cường giáp, cường aldosteron, hội chứng Cushing)
    
    
  • Hẹp động mạch thận
    
    
  • Tác dụng phụ của thuốc (thuốc tránh thai, corticoid, thuốc cảm...)
    
    
  • Lạm dụng rượu bia, chất kích thích
    

3. Triệu chứng của tăng huyết áp
Phần lớn người bệnh không có triệu chứng rõ ràng, đặc biệt trong giai đoạn đầu. Tuy nhiên, khi huyết áp tăng cao hoặc kéo dài, có thể xuất hiện:

• Đau đầu âm ỉ hoặc dữ dội, thường ở vùng chẩm (sau gáy)
  
  
• Chóng mặt, hoa mắt
  
  
• Nhịp tim nhanh, đánh trống ngực
  
  
• Mờ mắt, nhìn đôi
  
  
• Đỏ mặt, bừng nóng
  
  
• Chảy máu cam không rõ nguyên nhân
  
  
• Khó thở, đau tức ngực
  
  
• Buồn nôn, nôn, mệt mỏi kéo dài
  

Những triệu chứng này thường bị bỏ qua hoặc nhầm lẫn với mệt mỏi thông thường. Vì vậy, đo huyết áp định kỳ là cách tốt nhất để phát hiện sớm bệnh.


4. Phân độ tăng huyết áp
Mức độ Huyết áp tâm thu (mmHg) Huyết áp tâm trương (mmHg)
Huyết áp bình thường < 120 < 80
Tiền tăng huyết áp 120 – 139 80 – 89
Tăng huyết áp độ 1 140 – 159 90 – 99
Tăng huyết áp độ 2 ≥ 160 ≥ 100
Cơn tăng huyết áp cấp cứu ≥ 180 ≥ 120



5. Tăng huyết áp nguy hiểm như thế nào?
Nếu không được kiểm soát, tăng huyết áp có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như:

• Đột quỵ (tai biến mạch máu não)
  
  
• Nhồi máu cơ tim
  
  
• Suy tim, phì đại thất trái
  
  
• Suy thận, tổn thương cầu thận
  
  
• Tổn thương đáy mắt, mù lòa
  
  
• Rối loạn nhận thức, sa sút trí tuệ sớm
  

6. Chẩn đoán tăng huyết áp
Chẩn đoán tăng huyết áp cần thực hiện đo huyết áp đúng cách ít nhất 2–3 lần vào những ngày khác nhau.

Ngoài ra, bác sĩ có thể yêu cầu thêm:

• Xét nghiệm máu, nước tiểu
  
  
• Siêu âm tim, điện tâm đồ
  
  
• Đo điện giải, chức năng thận
  
  
• Khám đáy mắt, chụp mạch máu
  

7. Cách phòng ngừa tăng huyết áp hiệu quả
✅ Ăn uống lành mạnh

• Hạn chế muối dưới 5g/ngày (giảm nước mắm, thực phẩm chế biến sẵn).
  
  
• Tăng cường rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt.
  
  
• Ăn nhạt, giảm mỡ động vật, thịt đỏ, đường tinh luyện.
  

✅ Tập thể dục đều đặn

• Đi bộ, yoga, bơi lội 30 phút mỗi ngày, 5 lần/tuần.
  
  
• Giúp giảm cân, hạ huyết áp và tăng sức khỏe tim mạch.
  

✅ Kiểm soát cân nặng

• Duy trì chỉ số BMI trong khoảng 18.5 – 24.9.
  
  
• Giảm mỡ bụng, tránh béo phì – yếu tố nguy cơ cao của cao huyết áp.
  

✅ Giảm căng thẳng, ngủ đủ giấc

• Ngủ đủ 7–8 tiếng mỗi đêm.
  
  
• Thư giãn bằng thiền, đọc sách, âm nhạc nhẹ, tránh stress kéo dài.
  

✅ Hạn chế rượu bia, thuốc lá, caffeine

• Rượu bia làm tăng áp lực máu và phá hủy thành mạch.
  
  
• Hút thuốc lá làm co mạch, tăng nguy cơ tai biến.
  

✅ Theo dõi huyết áp định kỳ

• Đo huyết áp tại nhà hoặc khám sức khỏe định kỳ 6 tháng/lần.
  
  
• Ghi chép kết quả để bác sĩ đánh giá chính xác.
  

Kết luận
Tăng huyết áp không còn là bệnh của riêng người cao tuổi mà ngày càng trẻ hóa do lối sống hiện đại nhiều áp lực. Hiểu rõ tăng huyết áp là gì, triệu chứng, nguyên nhân và cách phòng ngừa chính là bước đầu để bảo vệ tim mạch và sức khỏe lâu dài. Đừng chủ quan! Hãy bắt đầu từ việc đo huyết áp hôm nay để chăm sóc sức khỏe bản thân và người thân yêu của bạn.